Twee maanden geleden overleed mijn Amerikaanse schoonmoeder in Boston op de respectabele leeftijd van 91 jaar. Een herseninfarct, coma en na twee dagen overleed ze rustig en vredig met de hele familie rond haar bed. De begrafenis die volgde was besloten, voor de naaste familie en een aantal goede vrienden. Memorabel vooral door de live muziek van zonen en dochters en de persoonlijke woorden die gesproken werden in de kerk en aan het graf. De sfeer was intiem.
Mijn schoonmoeder had zelf de wens nagelaten om, na verloop van een aantal weken, een memorial te houden, voor de vele vrienden en bekenden. Ik had af en toe wel iets over het verschijnsel memorial gehoord en gelezen. Amerikanen die de dood willen toedekken, die geen nare dingen willen horen en zien, zouden niet langer naar begrafenissen willen, maar overgaan tot memorials. Zoveel mogelijk de dood verdoezelen en ontwijken. Behoorlijk negatief dus.
Er zit ongetwijfeld een kern van waarheid in, maar na mijn eerste ervaring met het fenomeen is dat niet de indruk die bij mij is achtergebleven. Ik vond het juist een hele fijne en waardevolle manier om samen een gestorven geliefde te gedenken, na een periode waarin rouw en verdriet centraal staan. Er is alle ruimte om nog eens heel concreet met elkaar stil te staan bij wie die persoon was en wat zij/hij eigenlijk betekende, een leven lang. Niet alleen voor de familie, maar ook in allerlei andere verbanden. En om dat te vieren. De christelijke context ontbrak nu, maar wie heeft er meer reden tot viering dan kinderen van God die alles uit Zijn Hand ontvangen?
Mijn schoonvader stond er op de bijeenkomst een ‘Viering van het Leven’ te noemen. De goede, mooie, karakteristieke dingen benoemen. Het gevaar dreigt natuurlijk dat er een te geflatteerd beeld wordt geschetst van de persoon. Je gaat op zo’n moment natuurlijk niet zeggen dat iemand bijvoorbeeld nogal bot of onvriendelijk was. Maar toch. Met wat wijsheid kun je gerust ook de scherpere kanten van iemand benoemen.
Mijn echtgenoot noemde in zijn toespraakje hoe zijn moeder grote ambities had (als dochter van immigranten!) waarmee ze haar kinderen inspireerde en aanmoedigde om hun talenten te ontplooien, vooral op cultureel en academisch gebied. Dat was goed. Maar het legde ook een last op de kinderen. Het gevoel te moeten voldoen aan een ideaal beeld dat hun moeder voor hen had. Een dansje werd Ballet, getokkel op een gitaar werd een Concert, een liedje zingen werd een Optreden, een paar verhaaltjes op papier een Meesterwerk. Wie daarin niet mee kon, voelde zich al gauw een kneusje. Maar het leuke van zijn moeder was, dat ook het ‘gewone’ leven tot een prestatie werd verheven. Ik was de Beste Moeder van de wereld, de Beste Echtgenote van de wereld, de Knapste Vrouw van de wereld en wat er nog meer aan onware, maar niettemin aangename opmerkingen voorbij kwamen. Uiteindelijk hield ze van al haar kinderen (en aanhang) om wie ze waren.
Door de verschillende bijdrages van een bont gezelschap beseften we als nabestaanden te meer hoeveel ze voor elkaar kreeg door gewoon door te zetten. Nooit opgeven was haar devies en ze belde mensen domweg plat. Radiostations met verzoeken om muziek van haar zoons te spelen, politici om een woordje te spreken of aanwezig te zijn bij een of andere bijeenkomst. Haar grootste triomf was de aanwezigheid van Ted Kennedy bij de opening van een rozentuin in haar buurt waar ze zich voor had ingezet en die was vernoemd naar Rose Kennedy.
Tijdens de bijeenkomst sprak een rechter namens het gerechtshof zijn grote waardering uit voor haar inzet om verdachten bij te staan in welke taal ze dan ook spraken. Zelf begonnen als Spaans tolk/vertaler, vestigde ze een Talenbank en breidde die uit met een indrukwekkend aantal talen. Niemand was veilig voor haar wervingskracht, zo vertelde een bevriende Duitse architect die in zijn studententijd tegen wil en dank door haar geronseld werd.
Aan het einde van haar leven vatte ze het plan op haar memoires te schrijven. Ze startte via de mail aan ons met korte stukjes zg. geschreven door Blanchee, een koosnaampje van vroeger. Door haar enorme doorzettingsvermogen heeft ze het project voor elkaar gekregen. Mede dankzij mijn schoonvader en -zus Yani ligt er nu een boekje ‘Vignettes’, voorzien van vele foto’s. Ze heeft zelf helaas het eindresultaat niet meer gezien. Wij zijn er blij mee!
