Cultuurbewust of slijmbal

Was Ruttte nou een vreselijke slijmbal of was hij (politiek standpunt daar gelaten!) een slimme gebruiker van culturele normen?  Taal is cultuur, en cultuur is taal.

Ik las de verslagen in het nieuws over de ontmoeting van Rutte en Trump en over het befaamde bericht op X, waarin Rutte Trump alle eer geeft.

Mijn Nederlandse reactie was, ‘wanstaltig geslijm’. Ik moet er niets van hebben, zelfs al zou ik het eens zijn met de politieke strekking. Die laat ik nu even voor wat het is. Het gaat me vooral om de culturele impact van taalgebruik. Mijn Nederlandse kant houdt niet van ‘smeren’. Nou ja,  soms een beetje dan. Als het niet anders kan, om iemand niet te kwetsen.

Even na het lezen van het nieuws en mijn instinctieve reactie van afkeer, moest ik zelf een berichtje schrijven. In het Nederlands, aan een Koreaanse. Ze had me een bosje bloemen gebracht. Ik zocht naar de juiste woorden in het Nederlands. Het was even zoeken. We spreken op dit moment drie talen, door elkaar heen. Engels, Koreaans en Nederlands. De laatste taal met professoren en hun echtgenotes die recent nog in Nederland woonden en studeerden. Hun Nederlands is opmerkelijk goed.

Nu mijn berichtje dus. Verder dan ‘Dank je wel voor de bloemen, erg lief van je’, kwam ik niet. Onze taal is niet erg bloemrijk (pun intended). We hebben de woorden wel, maar we zijn er erg zuinig mee. We willen niet overdreven overkomen. Doe maar gewoon. En daar zijn we trots op.

Maar, stel, ik zou dezelfde boodschap in het Engels moeten schrijven. Rechtstreeks vertaald uit het Nederlands krijg je dan ‘thank you for the flowers, very kind of you’. Taalkundig correct. En genoeg toch voor een minibosje rozen? Maar komt die boodschap dan ook aan? Het klinkt in de Amerikaanse cultuur koel en afstandelijk. Op z’n minst moet je er ‘Thank you so much for the flowers!’ van maken. ‘So very thoughtful and kind of you’.

Nederlanders vinden dat wellicht overdreven. Onze cultuur is meer understated, bescheiden en direct. Maar toch niet beter daarom?

Nu nog de Koreaanse vertaling. Ik schrijf tegenwoordig eenvoudige berichtjes, maar ben nog niet zover dat ik alle beleefdheidsvormen in acht kan nemen. Wel weet ik dat de taal wemelt van de uitdrukkingen om waardering te tonen, die het Nederlands en ook het Engels ver voorbij streven. Bij het komen en gaan buigen we wel drie keer om de ander een vredig heengaan te wensen terwijl de anderen dan weer terugbuigen en ons een vredig thuisblijven wensen. Da’s even wat anders dan ons ‘Doei!’. Gastheer en -vrouw lopen niet alleen mee naar de voordeur, maar een stuk mee naar buiten, soms tot aan de auto aan toe. Soms wat vermoeiend, want daar begint het groeten opnieuw.

Dit vertel ik om aan te geven dat de Koreaanse cultuur zo mogelijk nog meer uitblinkt in lofprijzingen en waardering dan de Amerikaanse.

Okay, nu terug naar Rutte. Toen ik worstelde om ‘Thank you so much’ in een Nederlandse versie te vertalen en niet verder kwam dan ‘hartelijk bedankt’, kreeg ik opeens meer begrip voor Rutte. Hij koos voor een benadering van Trump die past in de Amerikaanse cultuur. (En natuurlijk bij de cultuur van een behaagzieke president). Het gebruik van superlatieven is in de VS volkomen normaal. Woorden als ‘Fantastic, wonderful, fabulous, great, super, awesome’, behoren tot de dagelijkse woordenschat en betekenen niet per definitie ‘geslijm’.

“You are flying into another big success in The Hague this evening. It was not easy but we’ve got them all signed onto 5 percent!” 
“Donald, you have driven us to a really, really important moment for America and Europe, and the world. You will achieve something NO American president in decades could get done,” Rutte wrote. “Europe is going to pay in a BIG way, as they should, and it will be your win. Safe travels and see you at His Majesty’s dinner!”
Rutte to Trump on X

Was Rutte een slijmbal? Een goeie diplomaat? Was hij onwaarachtig? In Nederlandse ogen wel, krijg ik de indruk. Maar ik denk dat je dan teveel onze Nederlandse taalcultuur als maatstaf neemt. Ik geef toe, de  Amerikaanse pers noemt Rutte ook ‘fawning’, maar dat is ingegeven door het feit dat ze een (begrijpelijke) hekel hebben aan Trump. Rutte wil een doel bereiken en gebruikt het beste gereedschap wat er is in dit geval. Lovende taal en nog een schepje erboven op, omdat hij weet dat Trump er gevoelig voor is.

Hij heeft zich verdiept in hoe te communiceren met een Amerikaan, en vervolgens als die Amerikaan Trump is.

En dat deed Rutte goed, eerlijk is eerlijk. Of je het nu met zijn standpunt eens bent of niet.

Nogmaals, het gaat me vooral om het gebruik van taal als communicatie middel om het beste effect te bereiken. Niet of Rutte terecht als doel heeft om Europa tot de tanden toe te bewapenen. Persoonlijk geloof ik dat een deel van de 5% gebruikt moet worden voor diplomatieke- en vredesinitiatieven. De-escalatie in plaats van aanval op (potentiële) aanval. Dat wordt een andere blog.